Mobbing Yaşıyor veya Uyguluyor Olabilirsiniz, Dikkat!

Mobbing, iş hayatında kişiyi oldukça zor durumlara sokabilir ve hatta psikolojik problemler yaşamasına sebep olabilir. Peki ama nedir bu mobbing? Mobbingi, sistematik bir şekilde yürütülen psikolojik baskı veya duygusal taciz olarak tanımlayabiliriz. Her şeyden önce etik ve ahlak dışı bir davranış biçimi olan mobbing, herhangi bir sebepten hedefe alınan çalışanı bezdirmeye, onun üzerinde baskı kurmaya yöneliktir.

İş yerinde uğradığınız tacizin ve baskının mobbing olarak adlandırılabilmesi için sistematik bir şekilde uygulanıyor olması gerekir. Patronunuz, üst statünüzdeki bir başka çalışan veya sizinle eşit statüdeki birileri tarafından yapılabileceği gibi sizden düşük statüdeki bir çalışan tarafından da yapılıyor olabilir. En sık görülme şekli ise üst statüdeki birinin gücünü kötüye kullanıp, sevmediği birine karşı kasıtlı olarak uygulamasıdır.

Günümüzde çıkarılan yasalarla, ülkemiz de dahil olmak üzere dünyanın birçok yerinde mobbing bir suç sayılmaktadır. Üstelik mobbing hakkında açılan davaların büyük bir kısmı mobbinge maruz kalan çalışan lehine sonuçlanmaktadır. Kanunlar, bu konuda çalışanın yanındadır. Çünkü mobbing, kötü bir şeydir ve çalışanın sadece iş yaşamına değil, iç dünyasına ve buna paralel olarak özel hayatına da zarar verir. Mobbing yaşayan bir çalışanda; paranoya, anksiyete bozukluğu ve depresyon gibi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir veya zaten varsa daha kötü hale gelebilir. Bu yüzden mobbinge maruz kaldığınızı düşünüyorsanız hakkınızı aramaktan asla vazgeçmeyin. İş kaybetme korkusu yüzünden susuyor olabilirsiniz fakat unutmayın, mutsuz bir iş hayatı genel olarak hayatınıza mutsuzluk getirir.

Peki mobbingi kimler uygular?

Ne yazık ki mobbingi o kadar profesyonel(!) bir şekilde uygulayanlar var ki buna bir de mobbingin ne demek olduğunu bilmeyen milyonlarca çalışan eklenince bazı durumlarda sizden başka birilerinin bunu fark etmesi çok zor olabilir. Mobbingin en sık uygulanışı dışlamaya çalışmaktır ve mobbing uygulayanların neredeyse tamamında da çeşitli psikolojik problemler vardır. En fazla mobbing uygulayan kişiler ise, öz güven sorunu yaşayan, bu öz güven sorununu aşmak için statüsünü kullanan ve altındakileri ezmeye çalışan, insanlarla sürekli ego mücadelesi veren kişilerdir. Bu kişiler mobbingin ahlak dışı bir şey olduğunu bilmelerine rağmen uygulamaktan çekinmezler, çünkü kendi psikolojilerini böyle rahatlatırlar. Duygusal zekaları ve empati yenetekleri oldukça düşüktür.

Mobbing genelde kimlere, neden uygulanır?

Bu kişilerin mobbing uyguladıkları çalışan profili ise öz güveni yüksek, açık sözlü kişiler, düşündüğünü söylemekten çekinmeyenler, kendini geliştirenler ve entelektüel birikime sahip olan kişiler ile bunların tam tersi yönünde çekingen, içine kapanık, öz güven sorunu yaşayan kişilerdir.

Statüsü yüksek olan mobbingci, iş ortamında veya iş arkadaşlarıyla yapılan sosyal aktivitelerde de ön planda olmak ve normalde düşük olan öz güvenini statüsü ile kapatmak ister. Ancak ilk profildeki çalışanın bilgi birikiminden veya öz güveninden rahatsız olur ve ona mobbing uygulamaya başlar. En fazla mobbing uygulanan çalışanlardan bir diğeri de yeni mezunlar ve işe yeni başlayanlardır. Problemli tacizci, bu kişiler üzerinde de hakimiyet kurmak ister ve bunu saygı-sevgi ile yapmak yerine titrini kullanarak elde etmeye çalışır. Çünkü diğer türlü yapamayacağını düşünür. İşinde başarılı olan ve yükseleceğini düşündüğü kişileri de tehdit olarak algılar ve onların da uzaklaşması için mobbing uygulamaya başlar. Rakip olarak gördüğü kişinin işlerinde bir aksaklık kollar ve onun, işini iyi yapamadığını patronlara göstermeye çalışır. Patronun yanında tartışıp toplantıyı terk etme tiyatrosu bile sahneleyebilir.

Mobbingin en sık rastlanan şekilleri

Mobbingin en sık görülme şekilleri ise sık sık dedikodunuzun yapılması ve bunun bilinçli bir şekilde size hissettirilmesi, toplantı veya seminer gibi iş organiasyonları konusunda size bilgi verilmemesi ve bilinçli bir şekilde siz orada yokmuşsunuz gibi davranılmasıdır. Hatta mobbingciler masanıza vurabilir, daha da ileri giderek sandalyenizi tekmeleyebilir. Genelde statüsünün de gücüyle yanına birkaç kişiyi daha alarak mobbingin dozunu artırabilir ve sistematik bir şekilde uygulayabilir. Mobbingi profesyonel uygulayanlar bu yöntemlerin diğer çalışanlar tarafından fark edilmediğini bilirler, çünkü çoğunluk mobbingin ne demek olduğunu bile bilmez. İlk sırada ise genellikle, toplantılara tüm ekibi çağırırken mobbing yapılan kişiyi dahil etmeyerek ekipten dışlanmışlık hissi yaratmaya çalışmak gelir.

Bunların yanı sıra, kırıcı konuşmak, söylediklerinizi umursamamak, iş tanımınız dışında işler yüklemek gibi şeyler de mobbingde sıkça görülür. Peki tüm bunları nasıl biri yapabilir? Bir insana bunları yapmak için herhangi geçerli bir sebep olabilir mi? Yukarıda mobbing örneği olarak gösterdiğimiz şeyleri bir mobbingciyle, iş hayatı dışında sosyal yaşamda birilerinin yaptığını konuşursanız o kişi hakkında ağza alınmayacak şeyler söyleyecek, tüm o sayılanların inanılmaz kötü şeyler olduğundan bahsedecektir.

Mobbing etik dışıdır

Mobbingin hiçbir şekilde kabul edilebilir bir yanı olmadığını bilmelisiniz. Bazı durumlarda patronlar mobbing yapılmasını talep edebilir. Ancak mobbing bir çalışma şekli değildir. Mobbing, şartlar ne olursa olsun size bir görev olarak verilemez. Patronunuz istedi diye mobbing yapmanız sizin ahlak dışı bir şey yaptığınız gerçeğini değiştirmez. Mobbing sizin için, çalışanı işten uzaklaştırmak gibi bir anlam ifade edebilir fakat bundan çok çok daha fazlasıdır. Zaten bu yüzden artık tüm dünyada yasaklanmıştır ve yasalar mobbing uygulanan kişiden taraftır.

Peki mobbing mağduru ne yapmalıdır?

Mobbing bir psikolojik şiddettir ve size yapıldığını düşündüğünüzde bunu hemen ifade etmelisiniz. Bu durum genelde olumlu sonuç vermez, çünkü mobbingci mobbing yaptığını reddeder. Hatta sizi suçlu çıkarmak için çeşitli entrikalara başvurur. Mobbing sürecinde tedavi görmeniz hem psikolojik sağlığınızı koruyabilmeniz hem de hukuki olarak deliller sunabilmeniz açısından önemlidir. Bu yüzden mobbinge uğradığınızda psikolojinizin hayatınızı bozacak hale gelmesine izin vermeden profesyonel destek almayı ihmal etmeyin.

Mobbinge uğrayan kişi her gün iş yerinde benzer sorunlarla karşılacağını bildiği için işe gitme motivasyonunda büyük düşüş olur. Performansı düşer. Zaten mobbingci amacına bu şekilde ulaşmaya çalışır. Mobbinge uğradığınıza şahitlik edecek birileri her zaman faydanıza olacaktır ancak ülkemiz gibi işsizliğin çok yüksek olduğu yerlerde maalesef çalışanlar, arkadaşları mobbinge maruz kalsa dahi işsiz kalma kaygısıyla şahitlik yapmamaktadırlar. Fakat bu kötü durumun değişmesi ve mobbingcilerin hak ettiğini bulması için mobbingi fark ettiklerinde arkadaşlarına destek olmaları gerekir. Siz de bir arkadaşınızın mobbinge uğradığını gördüğünüzde ona bu konuda destek olacağınızı ifade edin. İş hayatında zorbalığın ve ahlaksızlığın kazanmasına izin vermeyin.
İş tanımınızdan farklı işler yapmanız istendiğinde bunları yazılı olarak kaydetmeniz avantajınıza olacaktır.

Mobbingcinizi size karşı mobbing yapmama konusunda uyarmalı ve psikolojik tacize bir son vermesini istemelisiniz. Ancak bu durum çok nadir çözüme götürür. Çünkü mobbingci bunu söylediğinizde anlayacak kadar anlayışlı veya iyi biri olsaydı zaten böyle bir psikolojik şiddeti sistematik şekilde uygulayamazdı. Bu yüzden daha yetkili mercilere şikayetinizi iletmelisiniz.
Unutmayın yasalar mobbing mağdurlarından yanadır. Mobbingcilerinize maddi ve manevi tazminat davası açmalısınız. Aksi halde hem işinizi kaybedersiniz hem de psikolojiniz bozulur.
Bu konuda 7/24 hizmet veren Alo 170’i arayarak hem konu hakkında destek alabilir hem de şikayetçi olabilirsiniz.

Tekrar söyleyelim: Mobbing etik dışı bir uygulamadır. Mobbinge karşı sessiz kalmayın, mobbing uygulamayın!